Πρώτη επισκόπηση της ρύθμισης των 120 δόσεων για τις ασφαλιστικές οφειλές

Κατατέθηκε στη Βουλή το Σχέδιο Νόμου που περιλαμβάνει την πολυαναμένομενη ρύθμιση για την εξόφληση με δόσεις ασφαλιστικών οφειλών.

Με το παρόν θα επιχειρήσουμε μια πρώτη αποκρυπτογράφηση των μυστικών της ρύθμισης, όπως αυτά προκύπτουν από το κείμενο των διατάξεων, τα όσα ειπώθηκαν στη χτεσινή συνέντευξη τύπου και όσα μπορούμε να γνωρίζουμε από τη διαρκή ενασχόλησή μας με τα θέματα αυτά:

Α. Πρώτες Επισημάνσεις

1. Η υπαγωγή στη ρύθμιση είναι απλή και χωρίς ιδιαίτερες προϋποθέσεις και χωρίς εισοδηματικά ή περιουσιακά κριτήρια. Έτσι αποφεύγονται γραφειοκρατικά προσκόμματα που οδήγησαν σε αποτυχία τη ρύθμιση οφειλών μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού.

2. Δίδεται λύση στο χρόνιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι που αδυνατούν να συνταξιοδοτηθούν, λόγω οφειλών από εισφορές.

3. Παρέχεται για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού των ρυθμίσεων η δυνατότητα περιορισμού και του κεφαλαίου της οφειλής, δια του επανυπολογισμού των εισφορών με βάση το νέο σύστημα εισφορών του ν.4387/2016.

4. Στη ρύθμιση εντάσσονται όλοι χωρίς προϋποθέσεις (ανεξάρτητα αν έχουν κλείσει βιβλία), φυσικά ή νομικά πρόσωπα.

5. Στη ρύθμιση μπορούν να υπαχθούν και οφειλέτες που έχουν υπαχθεί σε προηγούμενες ρυθμίσεις.

Β. Όροι και προϋποθέσεις

1. Υπάγεται το σύνολο των οφειλών προς ΦΚΑ (ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ συνεπώς) μέχρι 31.12.2018, ήτοι κεφάλαιο, πρόσθετα τέλη και τόκοι.

2. Στη ρύθμιση δύνανται να υπαχθούν φυσικά ή νομικά πρόσωπα χωρίς άλλες προϋποθέσεις (πχ. διακοπή δραστηριότητας).

3. Στη ρύθμιση δεν  μπορούν να υπαχθούν οφειλές που έχουν υπαχθεί στη ρύθμιση του ν.3869/2010 (υπερχρεωμένα). Εφόσον η διαδικασία είναι εκκρεμής, τότε προϋπόθεση υπαγωγής είναι η παραίτηση του οφειλέτη. Αντίθετα μπορούν να υπαχθούν οφειλές που έχουν υπαχθεί στη ρύθμιση του ν.4469/2017 (εξωδικαστικός μηχανισμός).

4. Πρωτοποριακή δυνατότητα είναι η δυνατότητα που παρέχεται στον ασφαλισμένο για επανυπολογισμό της οφειλής του, εφόσον αφορά χρονικό διάστημα από 1.1.2002 έως και 31.12.2016, με βάση τις ελάχιστες εισφορές του ν.4387/2016.

5. Παρέχεται έκπτωση 85% επί των πάσης φύσεων προσαυξήσεων (τόκων, προσθέτων τελών κλπ.).

6. Η συνολική οφειλή καταβάλλεται σε δόσεις που δεν μπορούν να ξεπερνούν τις 120 ενώ το ελάχιστο ποσόν της δόσης δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 50 ευρώ.

Σημείωση: Αντιστοίχως ρυθμίζονται οι οφειλές αγροτών με ευνοϊκότερους όρους (100% μείωση προσαυξήσεων, ελάχιστη δόση 30 ευρώ), οφειλές εργοδοτών και οφειλές από αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές.

7. Παρέχεται η δυνατότητα μετάπτωσης από υφιστάμενη ρύθμιση (πάγια 12 δόσεων, ή 100 δόσεων) με ρύθμιση του υπολειπόμενου ποσού, αλλά και απώλεια των διευκολύνσεων της προηγούμενης ρύθμισης.

8. Σε  περίπτωση που υφίσταται αναστολή είσπραξης (δικαστική, διοικητική ή εκ του νόμου) ή αμφισβήτηση της οφειλής (με προσφυγή κλπ), η τυχόν υπαγωγή της οφειλής του μη ευρισκομένου σε αναστολή ή αμφισβήτηση ποσού της οφειλής, αποκλείει τη μεταγενέστερη υπαγωγή της (σε αναστολή ή αμφισβήτηση) οφειλής  στη ρύθμιση. Κατά συνέπεια για την υπαγωγή του συνόλου της οφειλής σε ρύθμιση προϋπόθεση είναι η παραίτηση από το δικόγραφο και το δικαίωμα του ενδίκου βοηθήματος ή μέσου ή προσφυγής.

9 Παρέχεται το δικαίωμα συνταξιοδότησης, εφόσον το ποσόν που προκύπτει μετά τον επανυπολογισμό της οφειλής, είναι κάτω από το όριο που ορίζεται (15.000 για το ΕΤΑΑ, 20.000 για τον ΟΑΕΕ). Στην περίπτωση αυτή ισχύουν τα ακόλουθα:

α) Οι οφειλές ρυθμίζονται σε έως 120 δόσεις κατά τα ανωτέρω,

β) Έως την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης, καταβάλει κανονικά τις δόσεις ρύθμισης.

γ) Από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης, αναστέλλεται η υποχρέωση καταβολής των δόσεων, ενώ οι δόσεις που αντιστοιχούν στο χρονικό διάστημα αυτό, παρακρατούνται από τα αναδρομικά με την απόφαση συνταξιοδότησης.

δ) Αν η αίτηση συνταξιοδότησης απορριφθεί ο οφειλέτης υποχρεούται να αποπληρώσει εντός 3 μηνών το σύνολο των δόσεων που αντιστοιχούν στο διάστημα από την υποβολή της αίτησης και έως στην απόρριψή της.

Γ. Υποβολή αίτησης- Διαδικασία

1. Το δικαίωμα παρέχεται άπαξ ανά οφειλέτη.

2. Η αίτηση υποβάλλεται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας (θα τεθεί άμεσα σε λειτουργία), ενώ κατ’εξαίρεση επιτρέπεται και η υποβολή της στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΚΕΑΟ.

3. Προβλέπονται δύο στάδια προσδιορισμού της οφειλής: α) Στο πρώτο στάδιο ζητείται ο προσδιορισμός της οφειλής και εφόσον ο οφειλέτης επιλέξει τον επανυπολογισμό οφειλών μέσω της Πλατφόρμας του ΕΦΚΑ (με τις διατάξεις του ν.4387/2016) παρέχεται ενημέρωση για το ύψος της οφειλής, πριν και μετά τον επανυπολογισμό. β) Στο δεύτερο στάδιο η κατά το πρώτο στάδιο προσδιορισθείσα οφειλή διαβιβάζεται στο ΚΕΑΟ και πλέον ο οφειλέτης υποβάλλει αίτηση ρύθμισης μέσω της Πλατφόρμας του ΚΕΑΟ.

4. Αρμόδιο όργανο είναι ο οικείος διευθυντής των περιφερειακών υπηρεσιών ΚΕΑΟ.

5. Η πρώτη δόση της ρύθμισης καταβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα υπαγωγής. Κάθε επόμενη δόση μέχρι την αντίστοιχη τελευταία εργάσιμη των επομένων μηνών.

6. Η οφειλή κεφαλοποιείται κατά την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση και επιβαρύνεται από τον επόμενο μήνα με ετήσιο τόκο 5%. Αν μετά από έλεγχο προκύψει νέα οφειλή για το χρονικό διάστημα που έχει ρυθμιστεί, τότε η νέα οφειλή είτε εξοφλείται εφάπαξ, είτε εντάσσεται στη ρύθμιση με ανακαθορισμό ποσών. Σε κάθε περίπτωση ο οφειλέτης δύναται να ζητήσει την εφάπαξ εξόφληση των υπολειπομένων δόσεων ή τη μετάπτωση σε μικρότερο αριθμό δόσεων.

7. Προθεσμία υπαγωγής στη ρύθμιση είναι μέχρι 30.9.2019.

Δ. Δικαιολογητικά

 Για τις περιπτώσεις υπαγωγής στις διατάξεις των ν. 4469 και 3869 (δείτε ανωτέρω) προσκομίζονται στις περιφερειακές υπηρεσίες του ΚΕΑΟ (δεν προβλέπεται προς το παρόν ηλεκτρονική ανάρτηση) δήλωση παραίτησης από τη διαδικασία υπαγωγής των οφειλών προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης στη ρύθμιση του ν. 4469/2017 ή του ν. 3869/2010.

Ε. Συνέπειες ρύθμισης-Αναστολή

Κατά τη διάρκεια ρύθμισης, χορηγείται πιστοποιητικό ασφαλιστικής ενημερότητας διμηνιαίας ισχύος με αναφορά του υπολειπόμενου ποσού οφειλής. Επίσης αναστέλλεται η λήψη αναγκαστικών μέτρων και συνέχιση αναγκαστικής εκτέλεσης. Αναστέλλεται και η ποινική δίωξη και η εκτέλεση ποινής (αν και για τους ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ έχει καταργηθεί το αξιόποινο). Επίσης αναστέλλεται η παραγραφή της οφειλής.

ΣΤ. Απώλεια ρύθμισης

1. Η ρύθμιση χάνεται, εάν:

α) Δεν καταβληθεί ποσό δόσεων που αντιστοιχεί σε δύο (2) δόσεις της ρύθμισης.

β) Δεν καταβληθούν βεβαιωμένες οφειλές που δημιουργήθηκαν μετά την 1.1.2019. Ειδικά επί μη μισθωτών ασφαλισμένων, ως βεβαιωμένες οφειλές νοούνται αυτές που προκύπτουν μετά το πέρας της ετήσιας εκκαθάρισης, που προβλέπεται από τις υπ’ αριθμ. 61501/3398/30.12.2016 (Β ́4330) και 61502/3399/30.12.2016 (Β ́ 4330) υπουργικές αποφάσεις, και έχουν βεβαιωθεί στο ΚΕΑΟ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σημαντική ρύθμιση προς όφελος των ασφαλισμένων, που δεν θα είναι με το άγχος της εξόφλησης ενός εκάστου ειδοποιητηρίου.

γ) Δεν καταβληθούν εντός τριών (3) μηνών από την άρση της αναστολής, οι οφειλές που κατά την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση τελούσαν σε αναστολή είσπραξης, δικαστική ή διοικητική ή εκ του νόμου, και δεν υπήχθησαν στην παρούσα ρύθμιση.

δ) Δεν καταβληθεί το σύνολο των δόσεων που αντιστοιχούν στο διάστημα από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης έως την επίδοση της απορριπτικής απόφασης (δείτε ανωτέρω).

2. Συνέπειες απώλειας ρύθμισης:

α) Απώλεια των ευεργετημάτων της ρύθμισης.

β) Η οφειλή αναβιώνει μετά των πάσης φύσεως προσαυξήσεων, πρόσθετων τελών και τόκων λόγω μη εμπρόθεσμης καταβολής στην κατάσταση που είχαν κατά την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση και πριν τον τυχόν επανυπολογισμό τους και την κατάστασή τους ως ληξιπρόθεσμων και απαιτητών. Για τον υπολογισμό του οφειλόμενου ποσού, το ποσό που έχει καταβληθεί κατά τη διάρκεια της ρύθμισης του παρόντος έως την απώλειά της αφαιρείται από το ποσό της οφειλής που αναβιώνει, σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο.

γ) Άρση της αναστολής των μέτρων εκτέλεσης και των ποινικών διώξεων.

δ) Επιδίωξη της είσπραξης της οφειλής με όλα τα προβλεπόμενα από την κείμενη νομοθεσία μέσα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η οφειλή είναι πλέον βεβαιωμένη στο ΚΕΑΟ, αναγνωρισμένη από τον ασφαλισμένο και έχουν χαθεί τα οποιαδήποτε ένδικα ή ενδικοφανή μέσα είχε.

Τα καλά της ρύθμισης:

1.      Η ρύθμιση αφορά όλους τους οφειλέτες, χωρίς κριτήρια και ιδιαίτερες προϋποθέσεις.

2.      Παρέχεται η δυνατότητα επανυπολογισμού του κεφαλαίου των εισφορών και άρα μείωσης της οφειλής.

3.      Η διαδικασία φαίνεται απλή και καθόλου γραφειοκρατική (όπως πχ. η ρύθμιση του εξωδικαστικού).

4.      Η μη εξόφληση κάποιων ειδοποιητηρίων δεν επιφέρει άμεση απώλεια της ρύθμισης.

5.      Χιλιάδες ασφαλισμένοι με οφειλές που ξεπερνούσαν τα προβλεπόμενα όρια του Νόμου, θα μπορέσουν να συνταξιοδοτηθούν.

6.      Περιλαμβάνονται κάθε είδους οφειλές μέχρι 31.12.2018, ενώ υπάρχει σχετική ευελιξία σε περίπτωση νεότερων οφειλών.

Τα μελανά σημεία της ρύθμισης:

1.      Ευνοϊκή μεταχείριση αγροτών έναντι λοιπών ασφαλισμένων, τίθεται ζήτημα συνταγματικότητας.

2.      Ουδεμία πρόνοια για τους συνεπείς ασφαλισμένους, που με τεράστια προσπάθεια καταβάλλουν τις εισφορές τα τελευταία χρόνια της κρίσης.

3.      Η οφειλή διαβιβάζεται στο ΚΕΑΟ, χωρίς πλέον δυνατότητα αμφισβήτησης από τον ασφαλισμένο, ενώ σε κάθε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής των δόσεων της ρύθμισης, επίκειται αναγκαστική εκτέλεση.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ήδη υπάρχουν πολλά φαινόμενα συναδέλφων με μικροοφειλές (500 ευρώ περίπου) που το ΚΕΑΟ έχει κινήσει διαδικασίες, χωρίς προηγούμενη ακρόαση και κοινοποίηση καταλογιστικής πράξης από τον ΕΦΚΑ.

4.      Με τον επανυπολογισμό επέρχεται μείωση της ανταποδοτικής σύνταξης.

5.      Δεν είναι σαφές αν η μη καταβολή των εισφορών ΕΤΕΑΕΠ επιφέρει απώλεια ρύθμισης.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:

Κατά τη χτεσινή συνέντευξη τύπου των συναρμοδίων Υπουργών δόθηκαν οι ακόλουθοι πίνακες – παραδείγματα:

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΟΦΕΙΛΩΝ π. ΕΤΑΑ
ΠΑΛΑΙΑ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΟΦΕΙΛΗ	ΝΕΑ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΟΦΕΙΛΗ	ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΕΙΩΣΗΣ
35.400€	11.300€	66,6%
49.000€	15.400€	68,5%
63.400€	19.600€	69,1%
78.700€	23.900€	69,6%

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Προφανώς τα παραδείγματα αφορούν σε επανυπολογισμό της οφειλής με βάση την ελάχιστη εισφορά του ν.4387/2016, αλλά τα θεωρώ αρκετά αισιόδοξα, γι’αυτό θα επιχειρήσω μια σύγκριση των παλαιών εισφορών με τις νέες:

	ΠΑΛΑΙΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΣ 2016	ΝΕΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΣ 2016 (1Η Α.Κ.)	ΝΕΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΣ (2Η Α.Κ.)	Ν.4387/2016
ΤΑΝ (ΚΥΡΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗ)	1928,28	1664,04	2.046,36	1.406,59
ΤΕΑΔ (ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ)	578,40	499,20	613,92	492,31
ΣΥΝΟΛΟ (ΤΑΝ ΤΕΑΔ)	2.506,68	2163.24	2660.28	1898.90
ΥΓΕΙΑ	690,60	782,76	921,90	488,79
ΠΡΟΝΟΙΑ (δικ.Αθηνών, Συμβολαιογράφοι, Μηχανικοί)	366,12	409,32	485,21	281,32

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: 1. Δεν περιλαμβάνεται εισφορά ΟΑΕΔ 120 ευρώ ετησίως (που ούτως ή άλλως παραμένει ίδια).

2. Τα ποσά είναι ανά παλιό Τομέα, καθόσον υπάρχουν συνάδελφοι που οφείλουν είτε μόνο στο ΤΑΝ-ΤΕΑΔ, είτε μόνο ΤΥΔΑ, ΤΥΔΕ κλπ, είτε και τα δύο.

3. Από πρώτη ανάγνωση των πινάκων δεν δικαιολογούνται τα ποσοστά των πινάκων του Υπουργείου.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ:

1. Έχω ενεργή ρύθμιση 100 δόσεων, μπορώ να αιτηθώ και αν ναι, με συμφέρει να το κάνω;

Προβλέπεται η μετάπτωση. Κατά γενική ομολογία των ειδικών η ρύθμιση των 100 δόσεων ήταν η πιο ευνοϊκή που υπήρξε. Δεν θα συνιστούσα την αλλαγή, αφενός μεν γιατί η οφειλή επανυπολογίζεται και διαβιβάζεται στο ΚΕΑΟ, αφετέρου γιατί επιφέρει μείωση της ανταποδοτικής σύνταξης.

2. Με συμφέρει ο επανυπολογισμός της οφειλής;

 Με δεδομένο ότι η πλατφόρμα θα παρέχει τη δυνατότητα ελέγχου και αποδοχής του επανυπολογισμού ή της διατήρησης μόνο της έκπτωσης του 85% επί των προσαυξήσεων, έκαστος μπορεί να αποφασίσει εξετάζοντας την περίπτωσή του. Διατηρώ όμως επιφυλάξεις ως προς τον επανυπολογισμό γιατί δεν είναι βέβαιον αν θα συνυπολογιστούν οι κοινωνικοί πόροι κατά την εξεύρεση των συνταξίμων αποδοχών και εν τέλει της ανταποδοτικής σύνταξης. 

Τελειώνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι το παρόν αποτελεί μια πρώτη ανάγνωση του Σχεδίου Νόμου και πεδίο διαλόγου μεταξύ των συναδέλφων.